zaterdag 27 september 2014

Als je er niet over schrijft, is het alsof het ook niet bestaat.....


"......Dan is het onzichtbaar. Maar het bestaat wel. Nog erger: het is overal. Het is misschien wel de meest voorkomende misdaad om ons heen. Het aantal inbrekers valt er bij in het niet en uitgaansgeweld is in vergelijking niet meer dan maar wat stoeien. Als het overal is, dan kun je het niet negeren. Dan moet je er wel over schrijven."

Misschien beticht Rob Zijlstra me nu van ongeoorloofd overnemen van zijn tekst. Maar wát hij zegt en vooral ook de manier waaróp hij twintig september over het onnoembare schrijft in het Dagblad van het Noorden, verdient duizend thumbs, retweets en vooral: de voorpagina! Dan moet je er wel over schrijven.

Rob schrijft over Klaas (71), Ard (48) en Harrie (43). Die in schuurtjes, bij het vissen, en op andere plekken hun misdaad pleegden. Jarenlang. Dagelijks. Zonder getuigen. Of het moet het medeweten zijn geweest van hun echtgenotes. Die hun dochters en zonen niet konden of wilden beschermen. Het maakt kwaad, het maakt woedend of, zoals Rob het zelf zegt: 'Schrikt u van deze verhalen, dan is het goed'.

Bij mij dringt zich ook de vraag op wat je zelf kunt doen in geval van misbruik. Dat ligt minder makkelijk dan als je getuige bent van winkeldiefstal of misdaad op straat. Juist omdat het zo onzichtbaar is. Onnoembaar. Twintig jaar geleden werd me dit eens gevraagd. Via via. Of werd dit 'via via' smoesje erbij bedacht om zelf niet als betrokkene te boek te staan? (In dezelfde lijn als: 'Een vriendin' heeft een schimmelinfectie/ schulden/ is verslaafd enz., wat moet ik doen?). Was de vrouw die me dit vroeg zelf in gewetensnood? Had ze vermoedens bij de man van wie ze hield, die zo lief voor haar dochter was. Zijn stiefdochter. Hij had haar steeds naar bed willen brengen, verhaaltjes voorgelezen... Het kon toch niet waar zijn dat.....?

Hoe het echt zat, zullen we nooit weten. Net zo min wist ik een passend antwoord op de vraag hoe te handelen als er een meisje bij je aanklopt met de mededeling jarenlang te zijn misbruikt, maar niet wil dat de vrouw van de dader dit ter ore komt. Want dat was wat er gebeurd zou zijn.

Ik vroeg advies aan een bevriende huisarts. Die zou dit vast vaker hebben meegemaakt. Van het antwoord bleef me vooral bij dat je niet gelijk het heft in eigen hand moet nemen. Hoe graag je dat ook wilt. Er kunnen gemengde gevoelens naar de dader zijn, angst voor wat er gaat gebeuren. Geef daar aandacht aan, neem het serieus. Door het voortouw te nemen in wat er moet gebeuren, en hoe, maak je een slachtoffer nog een keer slachtoffer. Er wordt een tweede keer over haar (of hem) beslist. Het lichamelijk leed is, ook met een zware straf, niet terug te draaien. Maar het geknakt gevoel van eigenwaarde kan wel verergeren als je geen zeggenschap geeft in de te nemen stappen.

De arts die me dit advies gaf, was erg geschrokken van mijn vraag. Ze liet dit tijdens ons gesprek niet merken maar vroeg wel waarom ik juist haar om raad vroeg. Mij leek haar rol als huisarts een vrij logische reden. Pas later hoorde ik dat ook zijzelf vroeger was misbruikt. Binnen de familie. Die ik kende. Ik twijfel nu nog minder aan de betrouwbaarheid van haar advies. Ook niet aan haar deskundigheid als huisarts.

Wat ook vaak gebeurt is dat men zich verschuilt achter de massa (dat is toch de taak van de huisarts/ juf/ buurvrouw. Niet die van mij?) of dat de omgeving zo onbeholpen is met de situatie, dat er alleen maar heel hard wordt weggekeken. Appelvrouw schrijft er akelig goed over. Over hoe zij na jaren van misbruik, mishandeling en vernedering vluchtte, maar niet veilig was tussen de mensen in het dorp.

Wat zowel in het stuk van Rob Zijlstra als in dat van Appelvrouw opvalt, is de rol van moeder.  'De vrouw van Klaas wist het wel, maar zij sloot haar ogen waardoor het leek alsof het onzichtbaar was en niet gebeurde'. En de vrouw van Harrie, de moeder van de kinderen 'Gelooft dat haar man onschuldig is.' Alleen bij Ard, die negen jaar zijn dochter verkrachtte, lijkt sprake te zijn van spijt: 'Het had hem verbaasd dat hij niet direct werd aangehouden (...). Hij had zich gemeld bij de politie nadat zijn dochter alles had verteld aan de vrouw die daarna zijn ex werd.' 

Is het toeval dat de enige dader die werd verlaten, ook de enige is die spijt heeft? Appelvrouw schrijft bij het overlijden van haar moeder, die ze bijna veertig jaar niet zag: "Wat zal ik me nu nog druk maken om mijn familie en een altijd liefdeloze, dode moeder." En later, in 'schuldeiser': "Dit alles maakt me ook hartstikke blij, eindelijk gerechtigheid! Het voelt zelfs een beetje als wraak, zij wilde me onterven, ze wilde me niets geven. Het papieren bewijs van de veroordeling van mijn vader was gerechtigheid. En dit ook, omdat mijn moeder voor mij nooit vrijuit had mogen gaan."

Niet alleen Rob Zijlstra,
ook Appelvrouw kan erg goed schrijven.
Ze maakt trouwens ook prachtige foto's.

Dat je het weet.

4 opmerkingen:

  1. Mooi beschreven.
    Zelf zeg ik soms iets wat je niet kent, kun je niet missen.

    Vriendelijke groet,

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Maar als je niet het heft in eigen hand moet nemen, wat moet je dan doen?
    In mijn geval was het een tante die na 2weken dagelijks uithoren eindelijk de laatste optie noemde of dat me soms was overkomen. Nadat ze naar me geluisterd had, heeft ze onmiddelijk mijn huisarts gebeld, en is de boel aan het rollen gekomen, dat wilde ik.
    Maar het is wel waar hoe moeilijk het is voor het slachtoffer, het kind.
    Je wordt uit je vertrouwde omgeving gehaald, eigenlijk alsof jij de schuldige was, de rest blijft gewoon bij elkaar in hun schijnveiligheid, want als de moeder het weet... oh, dat is zielig.
    Alsof het niet zielig is voor het kind die altijd alleen stond.
    Maar rest nog steeds de vraag: wat doe je als je het signaleert.
    Ik heb eens uren met een meisje gepraat die het overkomen was. ZE was de dochter van de zus van mijn toenmalige vriend. NIemand wilde haar geloven. Ik wel. Maar ik mocht niets doen van haar, het aan niemand vertellen want dat was zo zielig voor haar moeder en zusje, die overigens ergens anders waren gaan wonen. Die loyaliteitsproblemen hebben kinderen, en dat wordt volgens mij over het hoofd gezien.

    Dank je voor je verwijzing hierheen, Jammer dat je blij blogspot geen volger kunt worden zodat je bericht krijgt als er een nieuw bericht is geplaatst.

    En dank voor de verwijzing naar mijn schrijven.



    BeantwoordenVerwijderen
  3. Dank je wel appelvrouw. Voor je openhartigheid over hoe de bal bij jou ging rollen. En over hoe je niks mocht doen toen je zelf in vertrouwen werd genomen. Zo moeilijk, machteloos.
    Overigens ben ik achteraf niet helemaal eens met mijn eigen betoog. Het is nog iets ingewikkelder denk ik. Juist vanwege die loyaliteitsproblemen die jij noemt, is het soms misschien juist goed om door bijv. een telefoontje naar de huisarts die eerste loodzware stap te zetten. Maar dan alleen als je ook bereid bent de rol van boeman/ aanstichter op je te nemen. Denk ik. En als iemand je in vertrouwen neemt is het erg lastig.

    Bij huiselijk geweld (wat een term :-/ is de wet volgens mij opgerekt en is het makkelijker een melding te doen van buitenaf. Politie-inzet schijnt in de afgelopen twintig jaar ook verlegd te zijn van 'de straat' naar 'thuis'. Ik denk dat dat goed is. Want daar is waar het echte, herhaardelijke en jarenlange geweld straffeloos plaatsvindt.

    En om weer terug te komen bij jou. Bij huiselijk geweld schijnt de proef die in een vijftal steden (waaronder Groningen) heeft gedraaid, namelijk dat de dader en niet het slachtoffer uit huis wordt geplaatst, zo succesvol te zijn, dat deze nu ook in andere steden wordt toegepast. Juist om de reden die jij noemt. Het signaal naar de dader is dat hij fout zit en dus uit zijn vertrouwde omgeving moet.

    Fijn ook dat je mijn verwijzing waardeert. Ik wilde je polsen of dat je dat goed vond, maar wist niet hoe. Zo zie je maar. Ik kan je niet mailen, jij kunt me niet volgen. Waarvoor dank trouwens, want ik begon me al af te vragen waarom ik, met een stijgend aantal bezoekers, nog steeds maar 1 volger heb (het kan dus kennelijk wel). Misschien alleen andere blogspotters?


    BeantwoordenVerwijderen
  4. @ Rob Ja, dat is zo. Maar ik snap de context geloof ik niet helemaal.

    BeantwoordenVerwijderen

Leuk dat je hier komt lezen! Nog leuker als je laat horen wat je er van vindt.