Er wordt heel wat af gehuizeld

Mensen hebben tien jaar terug een te duur huis gekocht en kunnen nergens heen want moeten dan met verlies verkopen. Zo lang ze de hypotheek kunnen ophoesten en er niemand ziek of werkloos wordt of gaat scheiden, wordt er niet verhuisd. Aan onderhoud wordt weinig gedaan, wat de waarde van de woning geen goed doet en de situatie verslechtert. Volgens makelaars gebeurt dit steeds vaker.

Huurders die al tien jaar in hetzelfde huis zitten verhuizen ook niet. Zeker niet als ze in een sociale huurwoning zitten. Die woningen zijn in tien jaar tijd flink opgeknapt. Er is geïsoleerd, er kwamen zonnepanelen, een warmtewisselaar of andere milieuvriendelijke snufjes. De huren zijn hiermee ook navenant gestegen. Voor de zittenblijver geen ramp. Iets met huurbescherming tegen huurverhoging of zo. Maar de nieuweling betaalt wel mee aan alle besparende maatregelen. Dus blijft ook de huurder zitten waar ie zit.

Dan zijn er nog de zogenaamde scheefwoners. Wie met een laag inkomen eens recht had op een woning in de sociale sector, verdient nu wellicht twee keer zoveel, is door de inkomensgrens (voor 2013 is dit € 34.229,-) heen gebroken en woont nu 'scheef'. Ze worden niet uit hun woning gezet, maar ze kunnen ook geen aanspraak meer maken op een andere sociale huurwoning. Die mensen zullen al helemaal niet graag verhuizen. Want voor een woning van zo'n 100 m2 betalen ze in de vrije sector makkelijk twee keer zo veel als voor hun huidige, vergelijkbare woningbouwwoning. (€600 versus €1200 euro per maand). In politiek Den Haag wordt gesproken over het oprekken van de inkomensgrens tot €43000,- euro. Om zo de groep die te veel verdient voor een huis in de sociale sector  (en te weinig voor een hypotheek) beter te kunnen bedienen.

De woningmarkt mag misschien vastzitten, mensen zelf zitten niet stil. Want die raken natuurlijk gewoon wel werkloos, worden ziek of gaan scheiden. Of gaan juist trouwen, vinden werk of willen in de buurt van hun hulpbehoevend geworden ouder gaan wonen.

In een eerdere poging om de woningmarkt te smeren, zijn de mogelijkheden voor -tijdelijke- verhuur van een koopwoning door de overheid verruimd. Kwestie van een vergunning aanvragen bij de gemeente. Als je het dan netjes wilt doen, vraag je ook toestemming aan de bank waar de hypothecaire lening loopt. Met deze twee papieren op zak kan het huisbaasje spelen beginnen.

Maar het bestedingspatroon van veel huizenbezitters is mede gebaseerd op teruggave via de hypotheekrenteaftrek (niet voor niets laten de meeste politieke partijen deze hete aardappel links liggen). De huizenbezitter zal, om deze aftrek niet te missen, de huur liever zwart willen ontvangen. De huurder is hier ook blij mee. Door -een deel van- de huur onder tafel te schuiven behoudt hij het recht op huursubsidie. Als nieuwkomer is de wachttijd voor een sociale huurwoning vergelijkbaar aan die voor een auto in Sovjet-Rusland. Voor een huurhuis is hij dus aangewezen op de private sector. Om aanspraak te kunnen maken op huursubsidie geldt (in 2013) echter een maximale huur va€n 680 euro.

Er zijn ook huiseigenaren die, bang geworden van verhalen over weedplantages, het zoeken naar geschikte huurders liever uitbesteden. Bemiddelingsbureaus varen er wel bij. Ik zal verder geen namen noemen -straks word ik nog beticht van smaad- maar via funda of gewoon door te googelen naar een huurwoning, komt je verrassend vaak uit bij hetzelfde bureau. Wie een beetje verstand heeft van marketingtechnieken snapt dat dit slimme jongens zijn. Want als je bij een potentiële huurder eerst met de sleutel gaat wapperen en dan pas een rekening a €450 euro voor bemiddelingskosten presenteert, heb je eerder een match dan een bemiddelaar die, heel helder, zoals minister Opstelten het wil, op pagina één van zijn website al over inschrijfkosten begint voordat er van het huizenbod is geproefd. Ook de huizenmarkt is psychologie.

En de huiseigenaar zelf? Die moet per slot ook ergens wonen. Nou, met een beetje geluk staat die al zo lang op de wachtlijst voor een huurwoning (voor twaalf euro per jaar), dat hij de eerste de beste -sociale- huurwoning waarop hij reageert kan betrekken. En -hij moest per slot niet zonder reden hals over kop zijn huis uit- (scheiding? werkloosheid? ziekte?), hij vraagt daar gelijk huursubsidie voor aan.

Kunt u het nog volgen?

Laat ik het zo zeggen. Er wordt in Nederland veel belasting betaald. Maar dat geld komt op allerlei manieren ook weer terecht bij zowel huurders als kopers. Soms dubbel bij hetzelfde huis. Soms dubbel bij dezelfde mensen. Leuker kan ik het maken. Ook niet makkelijker. Maar het gebeurt wel.

Wat wel echt jammer is.
Is dat ik,
terwijl de borg al was voldaan,
het inspectierapport was gemaakt en getekend
en het huurcontract voor mijn neus lag, 

ik toch heb afgezien van mijn nieuwe huisje.
Ik ga mijn verdriet maar wegdansen.
Of anders de politiek in.

Morgen vertel ik het de kinderen.

Ondertussen in Berlijn

Ze schreef al eens over voedselhulp uit Griekenland, over ons omaatje en over de verkiezingscampagne van  Steinbruck. Dit keer mengt ze zich in een ander actueel thema.

In de NRC stond dat de VN vindt dat de Nederlandse regering de leiding moet nemen in het debat. Asscher zei vanavond op het acht uur journaal dat die discussie al wordt gevoerd.

Ja zeker, minister Asscher, er wordt zelfs onder de expats in Berlijn over gesproken. En mijn zus geeft dan weer les aan hun Nederlandse kindjes. Die over twee weken een gekleurde, geveegde of wit gebleekte Piet voorgeschoteld krijgen. Ik stel voor dat deze juf voortaan ook de discussie in Nederland gaat leiden. Want dat kan ze.  

------------------------------------

Beste allemaal,

Dat niemand bij de sinterklaasviering de behoefte heeft om zwarte mensen te kwetsen, betekent niet dat mensen zich er niet door gekwetst kunnen voelen. De wet die bepaalde dat vrouwen die gingen trouwen, ontslagen moesten worden, was ook niet gemaakt om vrouwen te kwetsen, maar om ze te beschermen. Was daarom de discussie daarover belachelijk, tenslotte had toch niemand de bedoeling om iemand te kwetsen of te discrimineren? Waren de shows in de jaren '50 van de vorige eeuw, waarbij blanken zich zwart schminkten, gek praatten, voortdurend van hun stoel vielen en daarmee iedereen aan het lachen maakten, niet kwetsend voor zwarte mensen omdat ze alleen maar bedoeld waren om te lachen? Werd daarmee de discussie daarover belachelijk? Natuurlijk niet.

Dat schoorsteenvegerverhaal, daar klopt natuurlijk niks van. Ziet zwarte Piet er uit als een schoorsteenvegertje, of als een jongen die 50 keer per avond door een schoorsteen naar beneden valt, pakjes neerlegt, en dan weer naar boven klimt? Als dat de reden zou zijn voor zijn zwartzijn, dan zou hij zwarte vegen over zijn gezicht hebben, dan zou zijn bonte pakje er vies en smoezelig uitzien, dan zou hij niet zo'n onhandige veer op zijn muts hebben en van die grote oorbellen.
Zijn uiterlijk en zijn hele uitdossing duiden op een verleden als zwarte slavenjongen. Zijn zwarte (of donkerbruine) huidskleur, zijn niet vieze, maar juist prachtig glimmende bonte pakje met pofbroek, zijn kroeshaar, zijn felrode lippen, zijn oorbellen (die niet schoorsteenvegers-oorbellen heten, maar Creolen-oorbellen).

Zwarte Piet is pas aan de - al veel oudere - traditie van Sinterklaas toegevoegd in 1850. (Dit laat meteen duidelijk zien dat tradities niet onveranderbaar zijn, maar meegaan met hun tijd.) Laat deze knecht van Sinterklaas nou van het begin af aan niet schoorsteenveger-vies-bruin zijn, maar zwart, met kroeshaar, en met een dienaarspakje met pofbroekje aan. Zijn uiterlijk en zijn kleding zijn vrijwel exact dezelfde als de zwarte slavenjongens op Nederlandse schilderijen uit de 17e/18e eeuw.
(Link naar de Wiki-pagina van zwarte Piet. Vooral bij "geschiedenis" en "modernisering" staan interessante dingen.)

Zwarte Piet bestaat nu 160 jaar, daarvoor deed Sinterklaas al eeuwen lang alles alleen (ook dit laat zien dat tradities geenszins vastgebeiteld zijn, maar steeds veranderen). De eerste 80 jaar van zijn bestaan was er maar één Piet, Sinterklaas had slechts één knecht. Toen werden het er meer, in 1934 werd Sinterklaas bij zijn intocht in Amsterdam vergezeld door zes zwarte Pieten, die gespeeld werden door zes Surinaamse matrozen (sic!). Nu komen er bij de intocht van Sinterklaas 600 Pieten mee met de Sint. Is daarmee de traditie van zwarte Piet over boord gegooid? Moeten er daardoor sinterklaasliedjes (waarin Piet altijd de enige metgezel van Sinterklaas is) omgetekst worden? Wel nee. Tot 25 jaar geleden waren er alleen maar mannelijke Pieten. Toen de eerste vrouwelijke Pieten verschenen, schreeuwden toen alle Nederlanders moord en brand dat hun traditie van de mannelijke zwarte Piet om zeep werd geholpen en dat de teksten van Sinterklaasliedjes veranderd moesten worden? Sinds een aantal jaren heeft zwarte Piet geen roe meer, en wordt de zak alleen nog maar gebruikt om snoepgoed uit te delen, niet om kindertjes naar Spanje af te voeren. Is daarmee het feest niet meer "gewoon", "traditioneel", "normaal"? Nee hoor, de traditie ging gewoon mee met zijn tijd. Toen ik klein was, sprak zwarte Piet krom, het liefst met een dikke Antilliaanse W en in hele werkwoorden. Toen dat als wel heel erg cliché (voor zwarte mensen) werd gezien, kon hij binnen een paar jaar plotseling gewoon Nederlands praten. Was dat een probleem? Nee, zwarte Piet ging mee met zijn tijd en daar heeft bij mijn weten helemaal niemand tegen geprotesteerd, integendeel zelfs.

Laten we alsjeblieft de bezwaren van mensen die zich gekwetst voelen, serieus nemen. Ik vind het gemak waarmee die bezwaren van de tafel geveegd worden, misplaatst, zeker als dat van de tafel vegen gebeurt door mensen die makkelijk praten hebben, omdat ze tot het deel van de bevolking behoren dat in het dagelijks leven niet gediscrimineerd wordt.
Die vreemde VN-tante, daar heb ik niks mee, die heeft het alleen maar erger gemaakt. Maar het is wel belangrijk om te reageren als een groeiende groep mensen bezwaar heeft tegen een bepaalde traditie. Dan hoeft die traditie niet meteen bij de schroothoop, maar hij kan wel een beetje aangepast worden, zodat iedereen weer onbezwaard van dit Nederlandse feest kan genieten.

Hartelijke groeten

De brug en de liefde

Vervolg op Ernestina

In 1886, hij was toen iets langer dan een jaar getrouwd met Maria dos Santos, een meisje uit Estevais, woonde hij met haar de grote feestelijkheden bij ter gelegenheid van de opening van de nieuwe brug over de Douro, de ponte de Dom Luis.

127 jaar later, ze waren toen iets langer dan acht maanden samen, dronk ze twee koppen thee en zette ze koffie voor haar lief. Ze stopte Ernestina in haar rolkoffer en smste de eigenaar van hun gehuurde kelderwoning. Met grote passen beenden ze door donker Villa Nova de Gaia, in de richting van de Douro, die in de diepte lag. Maar de weg liep stijl omhoog. Om 03.26 uur stapten ze op het bovendek van de ijzeren brug, dezelfde als waar de grootouders van Rentes de opening van hadden bijgewoond. Ergens tussen die dag en vandaag, liep Rentes zelf over het benedendek, op de eerste dag dat hij naar het lyceum ging.

Begin oktober was het zover. Ik stond in nieuwe kleren en met een schooltas vol boeken in de kamer, mijn moeder huilde alsof ik naar de kolonies vertrok, en mijn vader stak een sigaret op, pakte me bij de hand en leidde me, om me voor eens en voor altijd de weg te wijzen, een eind langs de rivier, de brug over en aan de overkant via de Muro dos Guindais, Corticeira en Fontainhais door de straten achter het kerkhof Prado de repouso. Ten slotte kwamen we uit in een laan, hij keek op zijn horloge en zei dat het ons ruim een uur had gekost, zodat ik dus voortaan voor achten de deur uitmoest. blz 242.

Met pap in hun benen, nauwelijks in staat om van Porto in het donker te genieten, rolden ze met hun koffertjes over de stalen brug. Rechts van hen liep de 'funicolar dos Guindais', de kabelbaan die het hoogteverschil tussen het boven- en benedendek overbrugt. Iets hoger de rua de Fontainhais, inmiddels half ingestort, met een betonnen muur dwars over de straat. In de verte de Corticeira, het 'afstekertje'. Toen ze de brug helemaal over waren, gaf haar mobiel 03.34 aan. Na een nieuwe afdaling passeerden ze het beroemde Estacao San Bento. Een mooi maar mysterieus station, waar geen spoor lijkt heen te gaan.

Toen de chef floot voor vertrek en de locomotief antwoordde en de conducteur langsliep om te kijken of alle deuren dichtwaren, hing ik uit het raampje met in de ene hand een kippenbout en in de andere een glas limonade. De grootste tunnel begint in het station en is lang, maar ik bleef bij het raam om het moment niet te missen dat we eruit kwamen en ik omkijkend in de verte ons huis zou kunnen zien liggen. Daar, in volle beweging en zo hoog dat ik dacht te vliegen, was het uitzicht met de twee bruggen, de rivier beneden, de huizen, de zeeschepen, en de rabelo's ronduit schitterend. blz 215

Late feestgangers hingen rond op de 'Avenida dos aleados'. Het regende. Toen om vier uur de bus vertrok, at ook haar lief zijn eerste broodje. Om de kotslucht van de late feestgangers mee te verdrijven. Een paar zwartrijders werden halverwege door agenten rechtstreeks het bureau in geloodst. De bus racete met ongekende snelheid over de nog verlaten straten van Porto.

De 's avonds tevoren klaargemaakte pakken, kisten, manden, koffers en tassen werden door mijn vader geteld en in plaats van een taxi te zoeken (..) had hij een groep sjouwsters opgetrommeld. blz. 212.

De avond tevoren kookte ze eitjes, smeerde brood met Queijo Sao Jorge, sneed komkommer en wikkelde twee pakjes kweeperen- (marmelo) jam in folie, als souvenir voor haar vader. Ook goot ze de heerlijke olijfolie van een glazen fles over in eentje van plastic. Om mee te nemen. Een beetje dom, want wie alleen met handbagage reist, mag wat vloeibaar is en meer dan 125 gram weegt niet meenemen. Alleen de tomaten, een klein pakje yoghurt en de eitjes mochten van de douanejuffrouw mee in het vliegtuig.

's Avonds, terug in Nederland, pakte ze het laatste stukje Sao Jorge kaas uit het doosje.
Op het deksel stond 'Doces momentos'.
Zoete momenten.

In die grote vredige stilte kleedde Ernestina zich uit, kuste me, liet zich strelen, spotte stilletjes met mijn haast, remde mijn onstuimigheid af of hekelde mijn onschuld, alsof het feit dat ik nog een kind was, haar opwinding verhoogde. Ze verbood een kus, lokte een streling uit. Trok zich los uit mijn omarming en terwijl ze zich omdraaide, klemde ze mij tussen haar benen, genietend van haar overwinning, in mijn lippen bijtend tot ze buiten adem was. Gek van begeerte had ze makkelijk een speelbal van mij kunnen maken. (...)

Haar zachte huid kleefde aan die van mij, versmolt ermee, terwijl haar vingers, tien klauwen, mij een vreemd tegenstrijdig gevoel bezorgden, een gevoel van angst en extase, van zonde en fascinatie. Toen ze het wilde bood ze mij haar lichaam, maar voor die gift en dat moment zijn geen woorden. 
blz 314. augustus 1945.

Pagina dertien, tweet en Bodek

Verder dan pagina dertien kwam het artikel niet. In de maandagkrant nog wel.  'Vooral hoger opgeleide jongeren verlaten Portugal'. 'In 2012 emigreerden 121.418 mensen voor langere of kortere tijd. (....). 'Volgens de Portugese krant Diario de Noticias verslaat 2012 daarmee het record uit 1966.' Net als drie weken geleden wordt er ook nu geprotesteerd. Tegen de 3,9 miljard aan voorgenomen bezuinigingen.

Waarom willen ze weg? Degene die ons een appartement in Porto verhuurde, had zelf geen last van de crisis. Ook vertelde ze dat haar landgenoten, na de val van de dictatuur, op te grote voet waren gaan leven, geen maat meer konden houden. Zoiets. Hetzelfde riedeltje als dat van mijn voormalige Griekse schoonmoeder in 2004 ("Al die auto's die je ziet zijn van de bank") en dat van mijn Italiaanse ex in 2008 ('Italianen moeten er aan wennen dat ze geen dertig paar schoenen per jaar kunnen kopen')

Ik ben geneigd er net zo over te denken. Want ja, een mening, die behoren we anno 2013 toch te hebben. Je kunt er zelfs mee naar de beurs. Tweet tweet

De beurs, precies, daar wilde ik heen. Want Marije Meerman maakte er een prachtige documentaire over. Over de beurs. Wall Street. Over een klokkenluider. Moet je zien. Echt. Zelfs voor de doorgewinterde belegger die hier mogelijk meeleest interessant. Maar voor mij als leek ook mooi. Vooral het fenomeen 'flitshandel' zette me aan het denken.

Vergeet de schreeuwende mannetjes in pakjes of juist een 'stille' vloer. Nee, de aan- en verkoop van aandelen, obligaties en hoe die paperassen ook maar heten, kortom hoe de economie draait, wordt geregeld door computers. Computers waarop programma's draaien die sneller dan het licht (kan dat?) reageren. En daarmee dagelijks miljoenen opbrengen. Gegarandeerd. Of opbrachten, daar gaat de documentaire bij Tegenlicht over. De nerd die vooral aan het woord komt, ene Haim Bodek, beweert dat er minder dan tien mensen in de VS zijn die snappen hoe het werkt. Deze Bodek maakt het inzichtelijk door er een wachtrij voor kaartjes voor een concert van Metallica bij te slepen. Daar hou ik van. En in zijn geval stonden de andere wachtenden dan opeens voor hem in de rij. Binnen een nanoseconde.

En nu ben ik weer rond. Want die Portugezen die het land uit willen. Die willen helemaal geen dikke auto of dertig paar schoenen, of mobieltje om mee te twitteren. Nee, ergens is een computer bezig om geld te verdienen met hun pensioengeld. Of zoiets. Maar niemand snapt het meer.

Misschien ben ik nu gezwicht voor een complottheorie. Tijd voor wat zonnige plaatjes. Want waar moeten we anders nog naar toe vluchten.